%$%,,, 0HWRGH3HQHOLWLDQ ,,,3URVHGXU3HQJHPEDQJDQ 7DKDSWDKDSPRGHOSHQJHPEDQJDQ$'',(\DLWXVHEDJDLEHULNXW 7DKDS$QDOLVLV Analyze 3DGDWDKDSDQDOLVLVSHQHOLWLPHODNXNDQZDZDQFDUDJXUXILVLNDGL60$6HPLQDUL 6LQDU %XDQD XQWXN PHQJHWDKXL MHQLV EDKDQ DMDU \DQJ EHUJXQD NHJLDWDQ SHPEHODMDUDQEXNXSHJDQJDQJXUXGDQVLVZD\DQJGLWHUELWNDQROHKSHPHULQWDKGDQ VHODQMXWQ\D PHQJDQDOLVLV NRPSHWHQVL GDVDU GDQ NRPSHWHQVL LQWL6WXGL OLWHUDWXU EHUEDJDL MXUQDO GDQ SHQHOLWLDQ WHUGDKXOX WHQWDQJ SHQJHPEDQJDQ (0RGXO \DQJ PHQJJXQDNDQSURJUDP Kvisoft Flipbook Maker pro SDGDPDWHULSHODMDUDQILVLND .XULNXOXP\DQJEHUJXQDSDGD60$6HPLQDUL6LQDU%XDQD\DLWX.XULNXOXP *XUX PHQJJXQDNDQ EDKDQ DMDU FHWDN EHUXSD EXNX FHWDNDQ SHPHULQWDK 0HGLD SHPEHODMDUDQ\DQJEHUJXQD\DLWXSRZHUSRLQWXQWXNPHQDPSLONDQPDWHUL+DVLO DQDOLVLVNXULNXOXPGL60$6HPLQDUL6LQDU%XDQDGDSDWGLOLKDWSDGD/DPSLUDQ 7DKDS'HVDLQ Design 3DGD WDKDS GHVLJQ PHUXSDNDQ SURVHV SHUDQFDQJDQ (0RGXO EHUGDVDUNDQ KDVLO DQDOLVLV$GDSXQWDKDSGHVDLQ\DLWXVHEDJDLEHULNXW D0HQGHVDLQNHUDQJND(0RGXO 3HQ\XVXQDQ NHUDQJND (0RGXO PHQJJXQDNDQKvisoft Flipbook Maker pro SDGDPDWHULIOXLGDVWDWLVGDQIOXLGDGLQDPLVEHULVLUHQFDQDSHUVLDSDQEDKDQ EDKDQ\DQJDNDQWHUPXDWGDODP(0RGXO,VL(0RGXO\DQJGLNHPEDQJNDQ DQWDUD ODLQ KDODPDQ VDPSXO PHUXSDNDQ WDPSLODQ DZDO (0RGXO\DQJ GLGHVDLQ PHODOXL PLFURVRIW ZRUG 8QWXN PHQGHVDLQ KDODPDQ VDPSXO GLSLOLK JDPEDU\DQJ PHQFHUPLQNDQ LVL PDWHUL EHUXSD IRWRNDSDOVHODP GDQSRPSD KLGUROLN PHZDNLOL PDWHUL IOXLGD VWDWLV EXWLUDQ DLU PHZDNLOL PDWHUL IOXLGD GLQDPLV3DGDKDODPDQVDPSXOWHUGDSDWMXGXO(0RGXO QDPDSHQXOLVGDQ WDKXQ(0RGXOGLSURGXNVL NDWD GDIWDULVL SHWXQMXNSHQJJXQDDQ( 0RGXO NHJLDWDQSHPEHODMDUDQ NHVLPSXODQ ODWLKDQ HYDOXDVL JORVDULXP GDIWDUSXVWDND(0RGXO\DQJGLNHPEDQJNDQDNDQEHUEHQWXN exe\DQJEHUJXQDPHODOXLSFROHKJXUXPDXSXQVLVZD E0HQGHVDLQNHJLDWDQSHPEHODMDUDQ 7DKDS PHQGHVDLQ NHJLDWDQ SHPEHODMDUDQ PHUXSDNDQ WDKDS SHUDQFDQJDQ LVL NHJLDWDQSHPEHODMDUDQ\DNQLWXMXDQXUDLDQPDWHULWXJDVODWLKDQUDQJNXPDQ GDQSHQLODLDQGLUL3DGDNHJLDWDQSHPEHODMDUDQGLOHQJNDSLGHQJDQYLGHRDXGLR DQLPDVLJDPEDUGDQWHNV3DGDWDKDSLQLSHQHOLWLPHQJJXQDNDQKDVLODQDOLVLV SHUDQJNDWSHPEHODMDUDQXQWXNPHQGHVDLQLVLNHJLDWDQSHPEHODMDUDQVHKLQJJD WXMXDQ SHPEHODMDUDQ GDSDW WHUFDSDL .HJLDWDQ SHPEHODMDUDQ PHQJJXQDNDQ SHQGHNDWDQ 7DKDSSHQJHPEDQJDQ Develop D3HQJHPEDQJDQSURGXNDZDO 3HQJHPEDQJDQDWDXdevelop GDODPPRGHO$'',(PHUXSDNDQWDKDSGLPDQD( 0RGXOPDWHULIOXLGDVWDWLVGDQGLQDPLVGLEXDWGHQJDQSURJUDP Kvisoft Flipbook Maker pro GDQ DSOLNDVL SHQXQMDQJ ODLQQ\D ,VL (0RGXO WLGDN KDQ\D GLEXDW GHQJDQSURJUDP Kvisoft Flipbook Maker pro WHWDSLMXJDPHOLEDWNDQSURJUDP ODLQ VHSHUWLcamtasia studioPLFURVRIWSRZHUSRLQWPLFURVRIWZRUGGDQDQ\video converter(0RGXO\DQJGLKDVLONDQGDODPEHQWXNEXNXGLJLWDO3HQJHPEDQJDQ (0RGXO SDGD PDWHUL IOXLGD PHPSHUKDWLNDQ SULQVLSSULQVLS GDQ NDUDNWHULVWLN VHEXDK(0RGXOVHKLQJJDOD\DNGDQHIHNWLIXQWXNEHUJXQD E9DOLGDVLLVL (0RGXOPDWHULIOXLGDVWDWLVGDQGLQDPLV\DQJWHODKGLEXDWNHPXGLDQWHUYDOLGDVL ROHKYDOLGDWRU\DNQLGRVHQDKOLPHGLDGRVHQDKOLPDWHULJXUXILVLNDGDQVLVZD 3URVHVYDOLGDVLPDWHULGLODNXNDQROHKGRVHQ,QVWLWXW7HNQRORJL%DQGXQJ\DLWX 'U)LNL7DXILN$NEDU YDOLGDVLPHGLDGLODNXNDQROHK)DKG]L0XWWDTLHQ66L 06L0(QJ3K'VHUWDSHQLODLDQJXUXGDQVLVZDNHODV;,60$6HPLQDUL 6LQDU%XDQDPHODOXLDQJNHWUHVSRQ6HEHOXPPHPEHULNDQSHQLODLDQYDOLGDWRU WHUOHELKGDKXOX PHQLQMDX(0RGXOIOXLGDGDULVLVLNHVHVXDLDQ PDWHUL PDXSXQ PHGLD7XMXDQGDULYDOLGDVLSURGXN\DLWXXQWXNPHQJHWDKXLNHOD\DNDQGDUL( 0RGXO PDWHUL IOXLGD GDQ PHPSHUEDLNL LVL PDXSXQ WDPSLODQ (0RGXO +DVLO YDOLGDVLLVL(0RGXOEHUXSDNULWLNVDUDQGDQPDVXNDQPHQMDGLEDKDQSHUEDLNDQ (0RGXO VHEHOXP EHUJXQD ROHK JXUX PDXSXQ VLVZD 6HODQMXWQ\D SURGXN ( 0RGXODNDQGLUHYLVLROHKSHQHOLWLNHPXGLDQGLXMLFREDVHFDUDWHUEDWDVROHKJXUX GDQVLVZD.HODV;,60$6HPLQDUL6LQDU%XDQD\DQJEHUMXPODKRUDQJ+DVLO XMLFREDEHUJXQDXQWXNPHQHQWXNDQNHOD\DNDQ(0RGXOIOXLGD ,PSOHPHQWDVL 3DGD WDKDS LPSOHPHQWDVL (0RGXO DNDQ EHUJXQD ROHK JXUX GDQ VLVZD GDODP NHJLDWDQSHPEHODMDUDQ*XUXGDQVLVZDVHEDJDLSHQJJXQDSHUOXXQWXNPHQJHWDKXL NHSUDNWLVDQNHHIHNWLIDQGDUL(0RGXO6HEHOXP(0RGXOEHUJXQDGDODPNHJLDWDQ SHPEHODMDUDQKDUXVDGDSHUVLDSDQJXUXILVLNDGDQSHUVLDSDQVLVZD3HUVLDSDQ\DQJ GLPDNVXGLDODKVDUDQDSHPEHODMDUDQGLPDQDVLVZDGDQJXUXDNDQPHQJJXQDNDQ ODSWRSVHEDJDLVDUDQDSHQXQMDQJSHQJJXQDDQ(0RGXO6HWHODKLPSOHPHQWDVL( 0RGXO IOXLGD PDND DNDQ GLODNXNDQ HYDOXDVL VHEDJDL EHQWXN XPSDQEDOLN SHQJJXQDDQ(0RGXO (YDOXDVL Evaluate 3DGDWDKDSHYDOXDVLGLODNXNDQSHQJDPELODQGDWDPHODOXLLQVWUXPHQUHVSRQJXUXGDQ VLVZD .HODV ;, 60$ 6HPLQDUL 6LQDU %XDQD PHODOXLgoogle form VHWHODK PHQJJXQDNDQ(0RGXO'DWDUHVSRQJXUXGDQVLVZDDNDQGLRODKVHFDUDNXDQWLWDWLI GDQ NXDOLWDWLI 3HQJXNXUDQ NHHIHNWLIDQ (0RGXO IOXLGD GLXNXU PHODOXL KDVLO WHV EHODMDUVLVZDPHODOXLpretest GDQposttestGLDNKLUSHPEHODMDUDQ$SDELOD(0RGXO EHOXPOD\DNXQWXNEHUJXQDPDND(0RGXODNDQWHUXVGLUHYLVL ,,,6XEMHN8ML&RED 6XEMHNXMLFREDGDODPSHQHOLWLDQSHQJHPEDQJDQLQL\DLWXVLVZDNHODV;,,3$60$ 6HPLQDUL6LQDU%XDQDWDKXQDMDUDQGHQJDQPDWHULIOXLGDVWDWLVGDQIOXLGD GLQDPLVEHUMXPODKRUDQJ ,,,-HQLV'DWD $GDSXQ MHQLV GDWD \DQJ EHUJXQD GDODP SHQHOLWLDQ SHQJHPEDQJDQ LQL \DLWX GDWD NXDQWLWDWLIGDQNXDOLWDWLI'DWDNXDQWLWDWLIEHUXSDKDVLOYDOLGDVLGDULWLPDKOLPDWHUL DKOLPHGLDUHVSRQJXUXGDQVLVZDVHUWDWHVKDVLOEHODMDUVLVZD\DQJEHUJXQDNHWLND REMHNXMLFREDWHUEDWDV'DWDNXDOLWDWLIEHUJXQDXQWXNPHQMHODVNDQKDVLOSHQJRODKDQ GDWDNXDQWLWDWLI'DWD\DQJGLKDVLONDQDNDQEHUJXQDVHEDJDLSHQHQWXNHOD\DNDQ( 0RGXOPDWHULIOXLGDVWDWLVGDQGLQDPLV ,,,7HNQLNGDQ,QVWUXPHQ3HQJXPSXODQ'DWD 7HNQLN3HQJXPSXODQ'DWD $GDSXQWHNQLNSHQJXPSXODQGDWDGDODPSHQHOLWLDQSHQJHPEDQJDQ(0RGXOPDWHUL IOXLGDVWDWLVGDQGLQDPLVXQWXNPHPSHUROHKNHYDOLGDQ(0RGXOPHODOXLWDKDS \DLWXZDZDQFDUDXMLYDOLGLWDVDKOLGDQXMLODSDQJDQ:DZDQFDUDEHUJXQDXQWXN PHPSHUROHKGDWDDZDOWHQWDQJSHQJJXQDDQEDKDQDMDUDWDXPRGXOROHKJXUXILVLND GL 60$ 6HPLQDUL 6LQDU %XDQD \DQJ NHPXGLDQ EHUJXQD VHEDJDL SHGRPDQ SHQJHPEDQJDQ(0RGXOIOXLGD.HPXGLDQXQWXNPHPSHUROHKNHYDOLGDQGLODNXNDQ XMLYDOLGLWDVDKOLROHKDKOLPDWHULGDQDKOLPHGLD8MLYDOLGLWDVDKOLROHKDKOLPDWHUL XQWXN PHQJHWDKXL NHVHVXDLDQ PDWHUL GHQJDQ NRPSHWHQVL GDVDU GDQLQGLNDWRU NHEHQDUDQ NRQVHS PDWHUL \DQJ GLVDPSDLNDQ GDODP (0RGXO NHUXQWXWDQ PDWHUL NHVHVXDLDQPHGLD JDPEDUYLGHRDQLPDVL GHQJDQPDWHUL\DQJWHUFDQWXPVHUWD NHVHVXDLQFRQWRKODWLKDQGDQXMLDQNRPSHWHQVL\DQJWHUFDQWXPGDODP(0RGXO 8MLODSDQJDQPHUXSDNDQWDKDSXML(0RGXOSDGDNHODV;,60$6HPLQDUL6LQDU %XDQDXQWXNPHQJHWDKXLNHSUDNWLVDQ(0RGXOGDODPSURVHVSHPEHODMDUDQPHODOXL UHVSRQJXUXGDQVLVZD D:DZDQFDUD :DZDQFDUD GLODNXNDQ XQWXN PHQJXPSXONDQ GDWD DZDO \DQJ EHUJXQD XQWXN PHQJHWDKXL EDKDQ DMDU \DQJ EHUJXQD NHJLDWDQ SHPEHODMDUDQGDQNHEXWXKDQJXUXWHUKDGDS(0RGXOPDWHULIOXLGD VWDWLVGDQGLQDPLV3DGDSHQHOLWLDQLQLZDZDQFDUDGLODNXNDQNHSDGD JXUXVHEDJDLSUDNWLVLLPSOHPHQWDVL(0RGXO E.XHVLRQHU .XHVLRQHU PHUXSDNDQ WHNQLN SHQJXPSXODQ GDWD GHQJDQ PHPEHUL GDIWDUSHUQ\DWDDQDWDXSHUWDQ\DDQVHFDUDWHUWXOLVXQWXNGLMDZDEROHK UHVSRQGHQ3DGDSHQHOLWLDQLQLNXLVLRQHUWHUGLULGDULNXHVLRQHUDKOL PDWHULNXHVLRQHUDKOLPHGLDGDQNXHVLRQHUSUDNWLVL\DNQLJXUXGDQ VLVZDNHODV;,'DWDKDVLOSHQLODLDQ(0RGXOPHODOXLNXHVLRQHU\DQJ GLLVL ROHK DKOL PDWHUL DKOL PHGLD GDQ SUDNWLVL EHUJXQD XQWXN PHQHQWXNDQNHOD\DNDQ(0RGXO F7HV+DVLO%HODMDU6LVZD 7HVKDVLOEHODMDUDNDQGLODNVDQDNDQGDODPWDKDS\DLWXpretest GDQ posttestPretestDNDQGLEHULNDQVHEHOXPVLVZDPXODLPHPSHODMDUL PDWHULIOXLGDVWDWLVGDQGLQDPLV3RVWWHVWGLEHULNDQSDGDDNKLUPDWHUL VHEDJDL EDKDQ HYDOXDVL VHNDOLJXV PHQJXNXU HIHNWLYLWDV (0RGXO IOXLGDSDGDVLVZDNHODV;,+DVLOSUHWHVWGDQposttestDNDQGLDQDOLVLV PHODOXLPHWRGH1JDLQVNRU ,QVWUXPHQ3HQJXPSXODQ'DWD D/HPEDUZDZDQFDUD /HPEDUZDZDQFDUDEHUJXQDVHEDJDLDODWXQWXNPHQJXPSXONDQGDWDJXUX ILVLND WHQWDQJ SHQJJXQDDQ EDKDQ DMDU GL NHODV 3HQHOLWL PHODNXNDQ ZDZDQFDUD NHSDGD JXUX XQWXN PHPSHUROHK GDWD VXPEHU EHODMDU \DQJ EHUJXQDEHQWXNEDKDQDMDU\DQJEHUJXQDGDQNDUDNWHUVLVZDNHWLNDSURVHV SHPEHODMDUDQEHUODQJVXQJ%HULNXWNLVLNLVLOHPEDUREVHUYDVLJXUX 7DEHO,,,.LVL.LVL:DZDQFDUD*XUX $VSHN ,QGLNDWRU .HWHUDQJDQ 3HQJJXQDDQ %DKDQ$MDU 6XPEHUEDKDQ DMDU -HQLVEDKDQ DMDU 8QWXNPHPSHUROHKGDWDVXPEHU GDQEDKDQDMDU\DQJEHUJXQD JXUXGLNHODV'DWDLQLDNDQ EHUJXQDXQWXNPHQJDQDOLVLV NXULNXOXPGDQPHQJHWDKXL NHEXWXKDQJXUXWHUKDGDS( 0RGXOVHKLQJJDGDSDWEHUJXQD VHEDJDLGDVDUSHQJHPEDQJDQ( 0RGXOIOXLGD .HJLDWDQ SHPEHODMDUDQ .HWHUWDULNDQ VLVZD 3HULODNXVLVZD 8QWXNPHOLKDWVHMDXKPDQD NHWHUWDULNDQVLVZDWHUKDGDS PDWHULIOXLGD E$QJNHW $QJNHWPHUXSDNDQDODWSHQJXPSXOGDWDXQWXNPHQJHWDKXLNHOD\DNDQ( 0RGXOVHEDJDLVXPEHUEDKDQDMDUPDWHULIOXLGDVWDWLVGDQGLQDPLVVHEHOXP EHUJXQD GL NHODV DWDX VDDW NHJLDWDQ SHPEHODMDUDQ EHUODQJVXQJ 3DGD SHQHOLWLDQLQLDQJNHWEHUJXQDROHKDKOLPDWHULDKOLPHGLDGDQSUDNWLVL VHEDJDLDODWSHQLODLDQNHOD\DNDQ(0RGXO$QJNHW\DQJEHUJXQDGLVXVXQ EHUGDVDUNDQVNDODOLNHUWSLOLKDQ%HULNXWVNDOD\DQJEHUJXQDGDODPWLDS LQVWUXPHQ 7DEHO,,,6NDOD$QJNHW9DOLGDVL 5HVSRQ 6NRU ,QWHUYDO 6DQJDWEDLN :Ru %DLN uP:Rtáw .XUDQJEDLN táw P : R t 7LGDNEDLN :Ot F,QVWUXPHQDKOLPHGLD $VSHN\DQJWHUFDQWXPSDGDLQVWUXPHQDKOLPHGLDDQWDUDODLQ WDPSLODQ GHVDLQOD\DUKXUXIGDQJDPEDU%HULNXWNLVLNLVLLQVWUXPHQDKOLPHGLD 7DEHO,,,.LVLNLVLLQVWUXPHQDKOLPHGLD (ULQDZDWL 1R $VSHN ,QGLNDWRU 7DPSLODQGHVDLQOD\DU .RPSRVLVLZDUQDGDQbackground 7DWDOHWDN .HMHODVDQMXGXO .HPHQDULNDQGHVDLQ .HPXGDKDQSHQJJXQDDQ 6LVWHPDWLNDSHQ\DMLDQ 3HQJRSHUDVLDQ .RQVLVWHQVL 3HQJJXQDDQLVWLODKNDOLPDWNDWD 3HQJJXQDDQEHQWXNGDQXNXUDQKXUXI .RQVLVWHQVL7DWDOHWDN .HEHUPDQIDDWDQ .HPXGDKDQNHJLDWDQEHODMDUPHQJDMDU .HPXGDKDQLQWHUDNVLGHQJDQPRGXO 0HQDULNIRNXVSHUKDWLDQVLVZD G,QVWUXPHQDKOLPDWHUL $GDSXQDVSHN\DQJWHUFDQWXPGDODPLQVWUXPHQDKOLPDWHUL\DLWXDVSHN NHOD\DNDQLVLNHEDKDVDDQGDQSHQ\DMLDQPDWHUL 7DEHO,,,.LVLNLVLLQVWUXPHQYDOLGDVLPDWHUL (ULQDZDWL 1R $VSHN ,QGLNDWRU .HOD\DNDQLVL .HVHVXDLDQPDWHUL .HMHODVDQWXMXDQSHPEHODMDUDQ .HPXGDKDQPHPDKDPLPDWHUL .HFXNXSDQFRQWRK .HEHQDUDQNRQVHSPDWHUL .HEHUPDQIDDWDQPDWHULVHEDJDLSHQDPEDK ZDZDVDQVLVZD .HVHVXDLDQLOXVWUDVL .HVHVXDLDQYLGHRGHQJDQPDWHUL .HVHVXDLDQWXJDV .HVHVXDLDQNXLV .HEDKDVDDQ .HWHUEDFDDQ .HMHODVDQLQIRUPDVL .HVHVXDLDQNDLGDK%DKDVD,QGRQHVLD 3HQJJXQDDQEDKDVDVHFDUDHIHNWLIGDQ HILVLHQ 3HQ\DMLDQ PDWHUL 6LVWHPDWLNDSHQ\DMLDQ .HOHQJNDSDQLQIRUPDVL .RPXQLNDWLI 3HPEHULDQPRWLYDVL H,QVWUXPHQ5HVSRQ*XUX ,QVWUXPHQ \DQJ GLEHULNDQ NHSDGD JXUX EHUWXMXDQ XQWXN PHQJHWDKXL NHSUDNWLVDQSHQJJXQDDQPRGXO(0RGXO\DQJEHUJXQD$GDSXQDVSHN \DQJ WHUFDQWXP GDODP LQVWUXPHQ WHUVHEXW \DLWX SHQ\DMLDQ PDWHUL NHEDKDVDDQNHPDQIDDWDQ 7DEHO,,,.LVLNLVLLQVWUXPHQUHVSRQJXUX (ULQDZDWL 1R $VSHN ,QGLNDWRU 3HQ\DMLDQ PDWHUL .HMHODVDQWXMXDQ .HVHVXDLDQWXMXDQGHQJDQNHJLDWDQ SHPEHODMDUDQ 6LVWHPDWLNDVDMLDQ .HOHQJNDSDQLQIRUPDVL ,QWHUDNVL .HEDKDVDDQ .HWHUEDFDDQ .HMHODVDQLQIRUPDVL 3HQJJXQDDQEDKDVD .HPDQIDDWDQ .HPHQDULNDQPRGXO .HPXGDKDQPHQ\DPSDLNDQPDWHUL 3HQLQJNDWDQPRWLYDVL .HPXGDKDQ SHQJJXQDDQ 6LVWHPDWLNDSHQ\DMLDQ 3HQJRSHUDVLDQ I,QVWUXPHQ5HVSRQ6LVZD .HSUDNWLVDQ (0RGXO SDGD VLVZD GDSDW GLQLODL EHUGDVDUNDQ UHVSRQ VLVZDPHODOXLLQVWUXPHQ\DQJGLEHULNDQNHSDGDVLVZDNHODV;,VHWHODK VHOXUXK SURVHV SHPEHODMDUDQ GDQ HYDOXDVL GLODNVDQDNDQ 7XMXDQ GDUL DQDOLVLV UHVSRQ VLVZD \DLWX XQWXN PHQJHWDKXL WLQJNDW HIHNWLYLWDV ( 0RGXOIOXLGDGHQJDQEHEHUDSDDVSHNVHEDJDLEHULNXW 7DEHO,,,.LVLNLVLLQVWUXPHQUHVSRQ6LVZD 6XVDQWL 1R $VSHN ,QGLNDWRU 3HUKDWLDQ 6HQDQJEHODMDU 0XGDKPHPDKDPL 'D\DLQJDW .HWHUNDLWDQ 0HQDPEDKSHPDKDPDQGDULVRDO .HPDQGLULDQGDODPEHODMDU 3HQ\HOHVDLDQ6RDO .H\DNLQDQ .HWHUWDULNDQSHQJJXQDDQ .HEHUPDQIDDWDQ .HVHVXDLDQLOXVWUDVLGHQJDQJDPEDUGDQYLGHR .HVHVXDLDQXNXUDQGDQMHQLVKXUXI 3HWXQMXNSHQJJXQDDQ 3HQJJXQDDQEDKDVD 'HVDLQWDPSLODQ J,QVWUXPHQ(YDOXDVL%HODMDU6LVZD .HHIHNWLIDQ(0RGXO)OXLGDGDSDWGLXNXUPHODOXLKDVLOEHODMDUVLVZD VHEHOXP GDQ VHVXGDK PHPSHODMDUL PDWHUL IOXLGD 7HV \DQJ EHUJXQD EHULVLVRDOSLOLKDQJDQGDGHQJDQLQVWUXPHQVHEDJDLEHULNXW ,QVWUXPHQSHQLODLDQSDGDPDWHUL)OXLGD6WDWLV .RPSHWHQVL'DVDU 0HQHUDSNDQKXNXPKXNXPIOXLGDVWDWLVGDODP NHKLGXSDQVHKDULKDUL 7DEHO,,,.LVL.LVL,QVWUXPHQ6RDO)OXLGD6WDWLV ,QGLNDWRU 7LQJNDW .HVXOLWDQ 1RPRU 6RDO -HQLV7HV 0HQHQWXNDQPDVVDMHQLVIOXLGD & 3* 0HPDKDPLNRQVHSWHNDQDQ KLGURVWDWLV && 3* 0HQHUDSNDQKXNXPKLGURVWDWLV GDODPNHKLGXSDQVHKDULKDUL & 3* 0HPDKDPLNRQVHSKXNXP DUFKLPHGHV && 3* 0HPDKDPLNRQVHS7HJDQJDQ 3HUPXNDDQ && 3* 0HPDKDPLNRQVHS9LVNRVLWDV & 3* E,QVWUXPHQSHQLODLDQSDGDPDWHUL)OXLGD6WDWLV .RPSHWHQVL'DVDU 0HQHUDSNDQSULQVLSIOXLGDGLQDPLVGDODPWHNQRORJL 7DEHO,,,.LVL.LVL,QVWUXPHQ6RDO)OXLGD'LQDPLV ,QGLNDWRU 7LQJNDW .HVXOLWDQ 1RPRU 6RDO -HQLV7HV 0HQMHODVNDQNRQVHSIOXLGDGLQDPLV & 3* 0HPDKDPLGDQPHQJKLWXQJGHELW IOXLGD & 3* 0HPDKDPLNRQVHSDVDVNRQWLQXLWDV 3* 0HPDKDPLNRQVHSKXNXP EHUQRXOOL & 3* 0HQJKLWXQJSHUVDPDDQEHUQRXOOL & 3* 0HQHUDSNDQKXNXPEHUQRXOOL GDODPNHKLGXSDQVHKDULKDUL 3* ,,,7HNQLN$QDOLVLV'DWD 7HNQLN$QDOLVLV'DWD.XDOLWDWLI 7HNQLN DQDOLVLV GDWDNXDOLWDWLI GDODP SHQHOLWLDQ SHQJHPEDQJDQ (0RGXO IOXLGD DGDODKWHNQLNDQDOLVLVGHVNULSWLI.HOD\DNDQPRGXOGLQLODLEHUGDVDUNDQKDVLODQDOLVLV GDWDLQVWUXPHQYDOLGDVLDKOLPDWHULYDOLGDVLDKOLPHGLDUHVSRQJXUXGDQUHVSRQ VLVZD (ULQDZDWL%XGL /DQJNDKODQJNDKDQDOLVLVGDWDDGDODKVHEDJDLEHULNXW 0HQJXPSXONDQGDWDEHUGDVDUNDQLQVWUXPHQYDOLGDVLWLPDKOLPDWHULPHGLDGDQ UHVSRQJXUX 3HQHQWXDQNHOD\DNDQPRGXOVHVXDLVNDOD/LNHUW\DQJGDSDWGLOLKDWSDGDWDEHO 0HQJKLWXQJVNRUUDWDUDWDSDGDVHWLDSDVSHN YDOLGDVLDKOLPDWHULPHGLDGDQ UHVSRQJXUXGDQVLVZD GHQJDQPHQJJXQDNDQQLODLUDWDUDWD :L Ñ á ,,, GHQJDQ :LOGKNN=P=FN=P= Ñ: L FQIH=DOGKNLAJEH=E=J J L FQIH=DLANP=JU==J=P=QLANJU=P==J 0HQJXEDKVNRUUDWDUDWDPHQMDGLQLODLNXDOLWDWLIGDODPEHQWXNLQWHUYDOGHQJDQ PHQJJXQDNDQVNDOD 7DEHO,,, .RQYHUVLVNRUGDODPNDWHJRUL (ULQDZDWL ,QWHUYDO 5HVSRQ :R:TEsä5$E; 6DQJDWEDLN :TEsä5$E;P:RT %DLN TP:R:TFsä5$E; .XUDQJEDLN :O:TFsä5$E; 7LGDNEDLN GHQJDQ : L ”ƒ–ƒ F ”ƒ–ƒŒ—�ŽƒŠ•�‘”›ƒ�‰†‹’‡”‘Ž‡Š TL ”ƒ–ƒ F ”ƒ–ƒ•�‘”‹†‡ƒŽ†‡�‰ƒ�”—�—•ã TL s t :OGKNI=GOEI=H E OGKNIEJEI=H; 5$E L •‹�’ƒ�‰ƒ�„ƒ�—•�‘”‹†‡ƒŽ†‡�‰ƒ��‘‡ˆ‹•‹‡�sä ”—�—•5$Eƒ†ƒŽƒŠ•‡„ƒ‰ƒ‹„‡”‹�—–ã 5$E L s x :OGKNI=GOEI=H F OGKNIEJEI=H; %HUGDVDUNDQ7DEHO,,,GLEXDWSHGRPDQXQWXNPHQ\DWDNDQUDWDUDWDVNRUGDUL VHWLDSDVSHNPHQMDGLGDWDNXDOLWDWLI3HGRPDQUDWDUDWDVNRUGDSDWGLOLKDWSDGD 7DEHO,,,GLEDZDKLQL 7DEHO,,,3HGRPDQ5DWD5DWD6NRU (ULQDZDWL ,QWHUYDOVNRU .DWHJRUL.XDOLWDWLI :R:TEsä5$E; :Ru6DQJDWEDLN :TEsä5$E;P:RTuP:Rtáw%DLN TP:R:TFsä5$E;táw P : R t.XUDQJEDLN :O:TFsä5$E; :Ot7LGDNEDLN $SDELODKDVLOYDOLGDVLDKOLPDWHULPHGLDUHVSRQJXUXEHUDGDGDODPNDWHJRUL³%DLN´ DWDX³6DQJDW%DLN´VHWHODKGLUHYLVLPDND(0RGXOPDWHULIOXLGDVWDWLVGDQGLQDPLV OD\DNXQWXNEHUJXQDGDODPSHPEHODMDUDQGLNHODV;,60$ 7HNQLN$QDOLVLV'DWD.XDQWLWDWLI .HHIHNWLIDQPHUXSDNDQVDODKVDWXLQGLNDWRUXQWXNPHQHQWXNDQNHOD\DNDQ(0RGXO IOXLGD\DQJEHUJXQDROHKVLVZDNHODV;,0HWRGH\DQJEHUJXQD\DLWXPHWRGH1 JDLQ VNRU GHQJDQ WXMXDQ XQWXN PHOLKDW SHQLQJNDWDQ SHPDKDPDQ VLVZD VHWHODK PHPSHODMDUL PDWHUL IOXLGD VWDWLV GDQ GLQDPLV GHQJDQ PHQJJXQDNDQ (0RGXO EHUEDVLVKvisoft Flipbook Maker 7LQJNDW SHPDKDPDQ VLVZD GDSDW GLOLKDW GDUL SHUXEDKDQQLODL\DQJWHUMDGLVHEHOXP(pretest) SHPEHODMDUDQGLPXODLGDQVHVXGDK SHPEHODMDUDQVHOHVDL posttest \DQJGLKLWXQJGHQJDQSHUVDPDDQ1JDLQVNRU\DLWX UDWDUDWDJDLQVNRU\DQJGLQRUPDOLVDVLNDQEHUEDQGLQJGHQJDQVNRUJDLQ 0XKWDGL +HUDZDW %HULNXWSHUKLWXQJDQJDLQVNRU CL Ì Û Ú Þ ß . Ì Û Ý Ð Ì Ø Ì Ö Þ . Ì Û Ý Ð ä ,,, GHQJDQ 5 ã å ØL N=P= F N=P=OGKNLNAPAOP 5 ã â çL N=P= F N=P=OGKNLNAPAOP 5 à Ô Þ æL OGKNI=GOEI=H %HULNXWLQWHUSUHWDVLVNRU1JDLQXQWXNPHOLKDWNHHIHNWLIDQ(0RGXOIOXLGD 7DEHO,,,.DWHJRUL1JDLQ %DWDVDQ .DWHJRUL C P räyr 7LQJJL ráur Q C Q ráyr 6HGDQJ C O ráur 5HQGDK (0RGXO )OXLGD PHQJJXQDNDQKvisoft Flipbook Maker GLQ\DWDNDQ OD\DN XQWXN GLJXQDNDQ DSDELODráur Q C Q ráyr NDWHJRUL ³VHGDQJ´ DWDX C P räyr NDWHJRUL ³WLQJJL´ .